عبدالرب رسول سیاف، رهبر حزب دعوت اسلامی افغانستان و از رهبران سیاسی مخالف طالبان، که به ایران سفر کرده است و در مصاحبه با خبرگزاری ایراف در تهران گفت برخلاف ادعای طالبان در مورد برقراری نظام اسلامی در افغانستان، این گروه قواعد اسلام را برای حکومتداری رعایت نمی‌کند و برپایی نظام اسلامی به تشکیل «شورای اهل حل و عقد» نیاز دارد.
شورای اهل حل و عقد اصطلاحی در فقه سیاسی اسلام است که به گروهی از بزرگان، علما و نخبگان جامعه اشاره دارد که وظیفه دارند درباره مسائل سیاسی مهم و تعیین حاکم تصمیم‌گیری کنند. این شورا معمولا متشکل از افراد صاحب‌نفوذ، آگاه به دین، سیاست و امور اجتماعی است و نقش اصلی آن تعیین یا تایید رهبر یک جامعه اسلامی بر اساس شایستگی و مصالح عمومی است.
این مفهوم در فقه سیاسی اهل سنت مطرح شده و بر اساس آن، مشروعیت حکومت اسلامی باید با رضایت و بیعت اهل حل و عقد صورت گیرد. در مواردی که حاکم فاقد شرایط لازم باشد، این شورا می‌تواند برای عزل او تصمیم بگیرد. نمونه‌ای از این نوع شوراها در تاریخ اسلام را می‌توان در تعیین خلفای راشدین مشاهده کرد. در دور نخست حکومت طالبان هم ملا عمر با تشکیل گروهی، ادعا کرد برای مشروعیت بخشیدن به رهبری خود چنین شورایی تشکیل داده است.
سیاف رژیم طالبان را فاقد مشروعیت دینی می‌داند و معتقد است در رژیم طالبان و شیوه حکومتداری این گروه از آنچه اسلام برای حکومت اسلامی وضع کرده است، نشانه‌ای مشاهده نمی‌شود.
با این حال، بسیاری از فعالان افغان این سخنان سیاف را که به‌عنوان راه‌حل بحران افغانستان و برپایی دولت مشروع، مطرح می‌شوند یک نسخه تاریخ‌گذشته و قبلا آزموده‌شده می‌دانند.
یارمحمد باقری، استاد دانشگاه، در مورد سخنان سیاف در فیس‌بوک نوشت: «شورای اهل حل و عقد در صدر اسلام برپا می‌شد و شیوخ و بزرگان قبائل از طریق آن خلیفه و حاکم را بر می‌گزیدند، اما این پدیده در عصر دولت‌ــ‌ملت کارآیی ندارد.» سیاف تحصیلکرده دانشگاه الازهر مصر است، اما به گفته باقری، «به‌عنوان راه نجات از بحران جاری مسیری را نشان می‌دهد که به جای کعبه مردم را به ترکستان می‌رساند.»
شمار دیگری از منتقدان طالبان نیز نوشتند که تکرار تجربه ناکام دولت مجاهدین که پس از فروپاشی دولت چپ‌گرای افغانستان به رهبری نجیب‌الله در اوایل ۱۹۹۲ فروپاشید، در حال حاضر انتخاب خوبی برای آینده افغانستان نیست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سیاف که از زمان فروپاشی دولت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت، در تبعید است و در هند و ترکیه زندگی می‌کند، گفت برای درمان و همچنین دیدار با خانواده به ایران سفر کرده است. پیش‌تر در مورد دعوت رسمی مقام‌های جمهوری اسلامی از سیاف برای سفر به ایران با هدف گفتگو در مورد آینده افغانستان گزارش‌هایی منتشر شده، اما سیاف به دیدارها اشاره‌ای نکرد و گفت این نخستین بار است که به ایران سفر کرده است.
سیاف که در زمان اشغال نظامی افغانستان از سوی شوروی، از فرماندهان ارشد جهادی بود، می‌گوید بحران ۵۰ ساله افغانستان فقط از طریق تفاهم و گفتگو حل می‌شود و بخش بزرگی از مخالفان طالبان هم روی این مسئله توافق دارند. سیاف افزود: «به طالبان گفتم نمی‌خواهیم گاهی شما در کوه و ما در شهر و گاهی شما در شهر و ما در کوه باشیم. باید مسائل را از طریق گفتگو حل کنیم و این بحران جز از طریق تفاهم از راه دیگری حل نمی‌شود.»
سیاف که عضو شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان نیز هست، گفت اینکه طالبان حاضر به گفتگو نشدند. این باعث شد برخی گروه‌ها در داخل افغانستان دست به اسلحه ببرند و علیه طالبان جنگ مسلحانه آغاز کنند. سیاف بدون نام بردن از جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود و جبهه آزادی افغانستان به رهبری ژنرال یاسین ضیاء گفت مقاومت نظامی «از روی مجبوریت» شکل گرفت و گروه‌های مقاومت نیز مخالف گفتگو نیستند.
سیاف در پاسخ به پرسشی در مورد اینکه طالبان مبنای رژیم خود را اجرای شریعت اسلامی و اساس آن را پیروی از دستورهای اسلام می‌دانند، تاکید کرد که در روش حکومتداری این گروه، مبانی اساسی اسلام نادیده گرفته شده است. او با اشاره به حکومت اسلامی افغانستان در دهه ۱۹۹۰ که گروه‌های جهادی ایجاد کردند و بر اساس شورای اهل حل و عقد در پاکستان، برهان‌الدین ربانی را به مدت دو سال به‌عنوان رئیس‌جمهوری برگزیدند، افزود که طالبان اگر ادعای برپایی دولت اسلامی دارند، باید نهادی شبیه این شورا داشته باشند که نمایندگانی از همه اقوام و مذاهب افغانستان در آن حضور داشتند.
طالبان که رهبرشان را «امیرالمومنین» می‌نامند و مدعی رهبری او بر همه مسلمان‌های جهان‌اند، در سه سال و نیم گذشته به جز برپایی نشست‌هایی با روحانیون اهل سنت، برای کسب مشروعیت سیاسی و دینی هیچ گردهمایی مردمی گسترده‌ای برپا نکرده‌اند و تنها در ژوییه ۲۰۲۲ با دعوت از حدود چهار هزار روحانی از سراسر افغانستان، اعلام کردند که افراد حاضر با رهبر طالبان بیعت کرده و ملا هبت‌الله آخندزاده را به‌عنوان «امیرالمومنین» برگزیده‌اند.
عبدالرب رسول سیاف که هوادارانش او را «شیخ الحدیث» نیز می‌نامند، معتقد است که «مردم باید تصمیم‌گیرنده نهایی باشند» و مشروعیت یک رژیم به پیروی از دستورهای اسلام و رضایت مردم وابسته است که رژیم طالبان هیچ‌یک را ندارند.
سیاف که از چهره‌های دخیل در جنگ داخلی افغانستان است، در این گفتگو افزود که طالبان از زمان ظهور تاکنون با هرگونه تفاهم و گفتگو مخالفت کرده و همیشه جنگ را ترجیح داده‌اند. مقام‌های طالبان از زمان بازگشت به قدرت، بارها حکومت پیشین افغانستان را «پیرو کفار» و غیر اسلامی خوانده و مدعی‌اند که رژیم این گروه بر اساس مبانی شریعت اسلامی برپا شده است، اما به علاوه محروم کردن زنان و دختران از حق تحصیل و اشتغال، بر زندگی روزمره مردان هم محدودیت‌هایی وضع کرده‌اند.
سیاف در مورد ادعای طالبان در زمینه اسلامی نبودن دولت جمهوری در افغانستان گفت که قانون اساسی افغانستان که پس از فروپاشی حکومت نخست طالبان تدوین شد، در کشورهای اسلامی منطقه «کم‌نظیر» است، چون در ماده‌های اول، دوم و سوم آن درج شده که دین دولت و مردم افغانستان اسلام است و هیچ قانونی در این کشور بر خلاف احکام اسلامی به تصویب نمی‌رسد.
عبدالرب رسول سیاف و اشرف غنی، ۲۰۱۶، کابل-ARG-Facebook
به اشرف غنی پیشنهاد کردم که مسئولیت امنیت کابل را به من بسپارد
عبدالرب رسول سیاف در بخشی از گفتگو به دلایل فروپاشی دولت جمهوری پرداخت و یکی از دلایل مهم فروپاشی آن را کنار گذاشتن مجاهدین از دولت دانست. سیاف که با اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، رابطه نزدیکی داشت ادعا می‌کند در ماه‌های آخر حکومت او و به دلیل فشارهای نظامی، به اشرف غنی پیشنهاد کرد که مسئولیت امنیت شهر کابل را به او بسپارد، اما اشرف غنی به دلیل اینکه «اندیشه جهادی نداشت»، از این کار خودداری کرد.
سیاف گفت: «مجاهدین را از نظام دور کردند. کسانی را که وطن را نجات داده بودند، کنار زدند. فرماندهانی که زحمت کشیده بودند، کارگری می کردند.» با این حال افزود تا آخرین روزهای حکومت اشرف غنی، از حکومت دفاع کرد و پس از فروپاشی، ابتدا به ترکیه و سپس برای درمان به هند سفر کرد.
